Door participatieve kunsttentoonstellingen te organiseren in penitentiaire centra en daarbuiten biedt Art Without Bars de mogelijkheid aan om een leerproces door te maken dat de kansen op inclusie na de vrijlating reëel maakt.
Hoezo?
Ten eerste omdat de vereniging kunst aanbiedt en kunstuitingen genereert die een appel doen op de kritische en creatieve geest van gedetineerden én burgers met een justitieel verleden. Ten tweede omdat tijdens toonmomenten voor het publiek Art Without Bars de overheid en de ruime gemeenschap inzicht geeft over hoe kunstbeleving als hoogwaardig instrument het herstel van gedetineerden en ex-gedetineerden bevordert.
Wetgeving
Aan vragen en eisen van gedetineerden zoals in dit voorbeeld, dat wij achteraan een tekening aantroffen (2007), zal de recente Basiswet in de toekomst tegemoet komen.
De Basiswet is aangescherpt in 2013. Terwijl wij hoopten op een humanere behandeling, lijkt het erop dat de grootte van de nieuwe gevangenissen een ander signaal geven.
Wat is de Basiswet?
De “Basiswet Gevangeniswezen en Rechtspositie van Gedetineerden” gestemd op 12 januari 2005 is een mijlpaal in onze penitentiaire geschiedenis. Tot dan ontbrak iedere wettelijke regeling omtrent de rechten en plichten van gedetineerden. De wet bepaalt ook de basisbeginselen van detentie en de precieze organisatie van het gevangeniswezen.
Enkele basisbeginselen:
- De gedetineerde is een burger: de gedetineerde verliest enkel zijn vrijheid van komen en gaan. Tenzij er beperkingen volgen uit de veroordeling, de detentie of de wet, verliest de gedetineerde zijn politieke, burgerlijke, sociale, economische of culturele rechten niet.
- Beperking van de detentieschade: de detentie gebeurt enkel met respect voor de menselijke waardigheid. Hierbij wordt op de individuele en sociale verantwoordelijkheid van de gedetineerde beroep gedaan.
- Orde en veiligheid: de gedetineerde bevindt zich in een omgeving waar orde en veiligheid, zowel de interne als de externe verzekerd zijn.
- Oprichting van een overlegorgaan: gedetineerden kunnen via zich via deze weg uitspreken over vragen van gemeenschappelijk belang. Ook kunnen zij deelnemen aan overleg hierover.
- Herstel van de schade, rehabilitatie en reïntegratie in de samenleving: de gedetineerde moet de kansen krijgen om zelf een bijdrage te leveren aan de uitwerking van een individueel detentieplan. Dit plan is gericht op strafuitvoering, herstel, rehabilitatie en reïntegratie.
- Motiveringsplicht van de administratieve handelingen: de beslissing die in het kader van de wet tegenover gedetineerden worden genomen, moeten gemotiveerd worden.
- Om de inwerkingtreding te bewerkstelligen in de toekomst is een goede voorbereiding vereist op verschillende gebieden, zoals orde en veiligheid, opstellen van huishoudelijke reglementen, voorbereiding van de oprichting van overlegorganen en het detentieplan.
De volledige versie van de Basiswet is te vinden op: http://www.just.fgov.be/nl_htm/informatie/htm_justitie_atotz/ldp-bw.pdf